Czy gotówka naprawdę znika z rynku?

Debata na temat tego, czy gotówka znika, to jeden z najgorętszych tematów w świecie finansów. Szybki rozwój technologii, w tym płatności mobilnych i transakcji kartą, skłania do refleksji nad przyszłością fizycznego pieniądza. Choć obrót bezgotówkowy zdominował wiele sfer życia, zwłaszcza w krajach rozwiniętych, wbrew pozorom gotówka wciąż odgrywa kluczową rolę i nie można mówić o jej całkowitym zaniku.

Cyfrowa rewolucja i rosnące transakcje bezgotówkowe

Ostatnie lata to bez wątpienia triumf rozwiązań cyfrowych. Wiele krajów, takich jak Szwecja, Finlandia czy Holandia, jest na zaawansowanym etapie budowy społeczeństwa bezgotówkowego, gdzie płatności bezgotówkowe stanowią zdecydowaną większość transakcji.

W Polsce również widać wyraźny trend:

• Wygoda i szybkość: Użytkownicy cenią sobie szybkość i wygodę, jaką oferują płatności zbliżeniowe kartą oraz dynamicznie rozwijające się płatności mobilne (np. BLIK czy Apple Pay). Telefon stał się de facto portfelem.
• E-commerce: Rozwój handlu internetowego wymusza obrót bezgotówkowy, ponieważ transakcje online naturalnie eliminują konieczność użycia banknotów i monet.

Statystyki banków centralnych często pokazują wzrost liczby i wartości transakcji cyfrowych, co pozornie potwierdza tezę o malejącym znaczeniu tradycyjnego pieniądza.

Gotówka — wciąż silna i niezastąpiona funkcja

Mimo cyfrowej ofensywy, pieniądz gotówkowy nie traci na znaczeniu z kilku fundamentalnych powodów, które należy brać pod uwagę w analizie trendów płatniczych.

1. Rola instrumentu oszczędnościowego

Paradoksalnie, choć udział gotówki w transakcjach spada, jej ilość w obiegu często rośnie. Dzieje się tak, ponieważ wielu ludzi – zarówno w Polsce, jak i w strefie euro – traktuje gotówkę jako bezpieczny środek przechowywania wartości, zwłaszcza w obliczu kryzysów ekonomicznych, wojen czy niepewności co do stabilności systemu bankowego. Jest ona trzymana „pod materacem” jako bufor bezpieczeństwa.

2. Włączenie finansowe i prywatność

Gotówka jest narzędziem zapewniającym włączenie finansowe dla osób wykluczonych cyfrowo lub tych, które nie posiadają konta bankowego. Dla części społeczeństwa – zwłaszcza seniorów, ale i osób unikających cyfrowego śladu – pieniądz gotówkowy jest jedynym lub preferowanym sposobem dokonywania płatności. Ponadto, gotówka gwarantuje prywatność transakcji, co jest wartością nieosiągalną w przypadku płatności elektronicznych, zawsze rejestrowanych w systemie.

3. Odporność na awarię systemu

Gotówka w obiegu pozostaje kluczowym elementem utrzymania stabilności w przypadku awarii systemów płatniczych, przerw w dostawie prądu czy cyberataków. W takich sytuacjach obrót bezgotówkowy jest niemożliwy, a możliwość zapłaty fizycznym pieniądzem staje się niezbędna do funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa.

Przyszłość: raczej koegzystencja niż wyparcie

Choć udział gotówki w transakcjach maleje, a płatności zbliżeniowe stają się normą, ostateczne zniknięcie tradycyjnego pieniądza wydaje się odległe i mało prawdopodobne w dającej się przewidzieć przyszłości.

Zamiast całkowitego wyparcia, obserwujemy raczej ewolucję form płatności. Gotówka wciąż pełni funkcję rezerwową, jest instrumentem oszczędnościowym i gwarantem niezależności od technologii. Przyszłość rysuje się raczej jako koegzystencja obu światów – cyfrowego i fizycznego – gdzie konsumenci mają swobodę wyboru formy płatności, najlepiej dopasowanej do sytuacji i ich osobistych preferencji. Choć cyfryzacja przyspiesza, pieniądz gotówkowy jest zbyt głęboko zakorzeniony w ekonomii i kulturze, by zniknąć bezpowrotnie.

 

 

Autor: Damian Brzeziński